De Afsluitdijk

streame
streame

Via de iconische Afsluitdijk rij je Waterland van Friesland binnen. Een belangrijke dijk die alle gebieden die aan de voormalige Zuiderzeekust lagen beschermt tegen overstromingen. Dat was handig en verstandig. Want de totale Zuiderzeekust was wel 400 km lang. Het versterken van die dijk zou dus veel meer werk en inspanning hebben gevraagd dan het realiseren van de Afsluitdijk. De dijk is 32,5 kilometer lang en sluit het IJsselmeer (de toenmalige Zuiderzee) af van de Waddenzee. Zie daar de naam verklaart. Voor de meeste Nederlanders is de Afsluitdijk waarschijnlijk de gewoonste zaak van de wereld. Tot je er even echt bij stil gaat staan: een kilometerslange dijk die al sinds 1933 twee zeeën scheidt. Dan snap je ineens waarom de Afsluitdijk jaarlijks door zoveel toeristen uit binnen- en buitenland wordt bezocht. Want bijzonder is dit waterwerk zeker. In deze tijd van klimaatverandering en zeespiegelstijging wordt de dijk vernieuwd. Hij wordt versterkt en de spuicapaciteit wordt verhoogd. Ook wordt de dijk meer dan ooit een plek voor een duurzame toekomst.

Afsluitdijk: belangrijk onderdeel van de Zuiderzeewerken

De 32 kilometer lange Afsluitdijk, gebouwd tussen 1927 en 1933, verbindt Friesland met Noord-Holland. De aanleg van de dijk behoorde tot de Zuiderzeewerken. Deze werken bestonden uit het indammen van de (zoute) Zuiderzee tot het (zoete) IJsselmeer en de aanleg van de IJsselmeerpolders. De Zuiderzeewerken behoren tot de grootste waterbouwkundige projecten ooit uitgevoerd. Er wordt vaak met een knipoog gesproken over dat bij de aanleg van de Afsluitdijk de Friezen hardere werkers waren dan de Hollanders. Het Friese gedeelte is namelijk langer. Stiekem zijn de Friezen hier best trots op. Maar het waren de Hollanders die het eerst de dijk overstaken.

De eerste vrouw die de Afsluitdijk overstak

Er wordt vaak met een knipoog gesproken over dat bij de aanleg van de Afsluitdijk de Friezen hardere werkers waren dan de Hollanders. Het Friese gedeelte is namelijk langer. Stiekem zijn de Friezen hier best trots op, maar toch was het een Hollandse die als eerste de dijk overstak. Grietje Bosker was op 28 mei 1932 aanwezig toen officieel - onder het oog van tal van hoogwaardigheidsbekleders - het sluitgat van de Afsluitdijk (De Vlieter) werd gedicht. Zodra de laatste grijper vol modder was gestort, gilden en gierden scheepssirenes en stoomfluiten. Greetje Bosker bedacht zicht geen moment en rende samen met haar broer Jannes en een dijkwerker naar de Friese kant. Beelden van haar ‘fifteen seconds of fame’ haalden de landelijke pers en het bioscoopjournaal. Bij de viering van 25 jaar Afsluitdijk in 1957 stond Grietje Bosker opnieuw bij de sluitplaats: een elegant geklede Wieringse dame die van de Friese en Noord-Hollandse commissarissen van de koningin een bloemenhulde kreeg. Grietje Bosker stierf op Koninginnedag 1991 in haar woonplaats Hippolytushoef, 96 jaar oud. Op haar grafsteen staat: ‘Haar trots was de Afsluitdijk’.

Ontdek meer verhalen in het Afsluitdijk Wadden Center

De Afsluitdijk kent natuurlijk nog meer bijzondere verhalen. Vlakbij Kornwerderzand staat het splinternieuwe Afsluitdijk Wadden Center. Hier leer je op een interactieve manier meer over de Waddenzee (werelderfgoed van UNESCO), de unieke vismigratierivier, het IJsselmeergebied en natuurlijk de ontwikkelingen op en rondom de dijk zelf. Zo krijg je niet alleen een levendig beeld van de omgeving van de Afsluitdijk, maar ook van de andere waterbouwkundige en innovatieve projecten die hier de komende jaren worden gerealiseerd. Bezoek de spannende 4D-show en maak een adembenemende vlucht over landschappen in een deltavlieger. Of geniet rustig van een kopje koffie in het restaurant met een weids uitzicht op het IJsselmeer. Voor kinderen is er een speeltafel en tekentafel, en een speciale speurtocht naar Bobby Fish. Kortom, een prima plek voor jong en oud voor een onvergetelijke belevenis waarin leven en water centraal staan.

Bezoek het Afsluitdijk Wadden Center

Blue energy halverwege de Afsluitdijk

Halverwege de Afsluitdijk staat een blauw gebouw. Dit is een proefinstallatie voor Blue Energy. Hier wordt proefondervindelijk kennis opgedaan voor het opwekken van energie uit water. Blue Energy kan overal worden benut waar (zoet) rivierwater de (zoute) zee instroomt. Door het zoute en zoete water langs heel dunne vliezen, membranen genoemd, te voeren ontstaat er een spanningsverschil dat wordt omgezet in elektrische energie. Omdat water dag en nacht blijf stromen, is Blue Energy een bijzondere betrouwbare, duurzame en CO² vrije techniek voor energieopwekking. De proefcentrale heeft inmiddels zoveel bruikbare informatie opgeleverd dat de plannen voor een grotere Blue Energy centrale steeds concreter worden. In het Afsluitdijk Wadden Center is een demonstratiemodel te bekijken van Blue Energy. Voor een toekomst waarin we kunnen blijven stromen.

Hap uit Afsluitdijk voor vismigratierivier

De Afsluitdijk beschermt ons land dus al decennia tegen water. Tegelijkertijd vormt de dijk daardoor ook al jaren een hindernis voor veel soorten vissen. Om die reden is er op 25 januari 2021 de eerste ‘hap’ grond uit de Afsluitdijk genomen voor het realiseren van een Vismigratierivier. Daarmee is begonnen met het creëren van een natuurverbinding die goed is voor vis, vogels en zoogdieren. De Vismigratierivier is een uniek project dat de vismigratie tussen de Waddenzee en het IJsselmeer verbetert. De Vismigratierivier draagt ook bij aan gezond water en het laten terugkomen van meerdere soorten planten. Naar verwachting is de Vismigratierivier, die ligt bij Kornwerderzand, in 2025 klaar. Elke bezoeker kan dit unieke project straks echt beleven. Volgens de Waddenvereniging kun je de passerende vissen zelfs horen, want elke vissoort maakt een eigen geluid!

Afsluitdijk wordt toekomstbestendig gemaakt

De Afsluitdijk speelt nog steeds een belangrijke rol in onze bescherming tegen de zee. Dankzij dit unieke waterbouwkundige kunstwerk hebben we droge voeten. Wel wordt er sinds 2018 hard gewerkt aan de dijk. De waterveiligheid wordt vergroot door de Afsluitdijk en de sluizen sterker te maken. Dit is belangrijk omdat de zeespiegel stijgt en de verwachting is dat we in de toekomst steeds vaker te maken krijgen met extremer weer. Ook vanuit de binnenwateren stroomt er steeds meer overtollig water het IJsselmeer in. Daarom werkt Rijkswaterstaat eveneens aan het vergroten van de afvoercapaciteit naar de Waddenzee. De werkzaamheden duren nog zeker tot 2025.

Poorten van licht: kunst op de Afsluitdijk

Ondertussen kun jij wel gewoon via de Afsluitdijk naar Waterland van Friesland komen. Je bent meer dan welkom! Kom je in het donker over de Afsluitdijk, dan kun je meteen genieten van het futuristische kunstwerk ‘Gates of Light’ van Daan Roosegaarde. Nadat de zestig monumentale sluizen uit 1932 in oude glorie waren hersteld, zijn er op de sluisdeuren prisma’s aangebracht. Deze reflecteren het licht van langsrijdende auto’s, waardoor de kenmerkende contouren van de constructies oplichten. Deze poorten van licht zorgen ervoor dat de toegangspoort naar Waterland van Friesland nu niet alleen iconisch is, maar ook nog eens heel futuristisch. Nog een extra reden om die Afsluitdijk naar Fryslân te trotseren.

Bezoek Afsluitdijk Wadden Center
Bezoek Afsluitdijk Wadden Center

Het Afsluitdijk Wadden Center is de plek waar je het verhaal van onder andere Dutch Delta Design, Unesco Werelderfgoed Waddenzee, de Vismigratierivier en de vernieuwde, toekomstbestendige Afsluitdijk en het IJsselmeer kunt beleven.

Bezoek het Wadden Center
Ontdek de Gates of Light
Ontdek de Gates of Light

Rijd je 's avonds over de Afsluitdijk, dan ontkom je niet aan het futuristische kunstwerk ‘Gates of Light’ van Daan Roosegaarde. Op de monumentale sluizen zijn kleine prisma's op de sluisdeuren aangebracht. Deze reflecteren het licht van langsrijdende auto’s, waardoor de kenmerkende contouren van de constructies oplichten.

Bezoek het kunstwerk
Autoroute langs alle waterwerken
Autoroute langs alle waterwerken

ijdens deze autoroute ontdek je hoe de mensen hier de ene keer samen werken met het water en een andere keer de strijd ermee aan gaan. Maak kennis met twee UNESCO Werelderfgoederen, een terpdorp, natuurgebieden, de enige kliffen van Nederland, de Afsluitdijk, maak een oversteek met een autopont en geniet onderweg vooral van de uitgestrekte landschappen. Start of eindig de route bij de Afsluitdijk.

Rijd de autoroute