Enige palingaak van Nederland ligt in Friesland
-
Palingaak
De dorpen Heeg en Gaastmeer en Elfstedenstad Workum waren ooit heel belangrijke plaatsen voor de palinghandel. Voor het vissen op paling heb je natuurlijk boten nodig. Die werden eveneens in Friesland gebouwd. Deze zeewaardige schepen werden palingaken genoemd. Het waren vrachtschepen met een bun (of beun) waarin levende paling werd vervoerd. Helaas verdween niet alleen de paling langzaam uit Friesland, maar ook dit type schip. Gelukkig waren er liefhebbers die ervoor hebben gezorgd dat het nautisch cultureel erfgoed weer is teruggekeerd. Je kunt anno nu zelfs meevaren als je dat wilt.
Met de palingaak naar Londen
In het begin waren het vooral de Hollanders die met hun paling naar Engeland voeren. Daar was de aal heel gewild bij de gewone bevolking. De Friezen namen de export over in de 17de eeuw. Dat kwam doordat er in de Friese wateren in die tijd veel paling aanwezig was van een zeer goede kwaliteit. Tot in de 20ste eeuw voeren zij met hun typische palingaken met levende paling van Friesland naar de hoofdstad van Engeland. Dat was een zware tocht, maar de moeite waard. In de gouden tijden voeren zes keer per jaar zo’n zestien schepen naar Londen. In de Thames bij de Billingsgate Fishmarket hadden de Friezen hun eigen vrije ligplaats: ‘Dutch Mooring’. Deze plek was vlakbij de London Bridge.
Lees meer over de historie van de palinghandel
Palingaak met een heldhaftige bemanning
Volgens stichting De Palingaak in Heeg zit er een bijzonder verhaal achter deze vrije ligplaats. Het recht voor deze plek was namelijk verleend door King Charles II. Het was zijn bedankje voor het zeer dappere optreden van de bemanning van de palingaak bij de Grote Brand in Londen in 1666. Dankzij de heldhaftige Friese palingvissers kon de brand worden bestreden. Ook hielp de bemanning daarna bij de grote pestepidemie die uitbrak.
Laatste palingaak verdween in 1945
Door verschillende oorzaken nam de palingvisserij in de twintigste eeuw steeds verder af. Door de aanleg van de Afsluitdijk, sluizen en gemalen werd de natuurlijke migratie van de paling geblokkeerd. Ook de komst van gemotoriseerde schepen deed de palingstand geen goed. Doordat de overtocht zwaar was en de palingvangst minder werd, hield de traditie van naar Londen varen op. De laatste originele palingaak van Nederland viel in 1945 ook nog eens ten prooi aan de sloop. De oude werf in Heeg bestaat echter nog steeds. Daar ontstond rond 1999 het idee om een nieuwe palingaak te bouwen. Daarmee zou de rijke historie naar het heden worden gehaald en toch nog bewaard blijven voor de toekomst.
Reconstructie palingaak Korneliske Ykes II
De reconstructie van de palingaak kreeg de naam Korneliske Ykes II. De palingaak werd onder het toeziend oog van bouwmeesters Kees Sars en Pier Piersma gebouwd. Hierbij werden traditionele bouwwijzen en materialen gebruikt. De Korneliske Ykes II werd in 2009 in de vaart genomen. De boot is gebouwd naar het voorbeeld van de oorspronkelijke Korneliske Ykes. Deze palingaak werd in 1872 door Eeltsje Holtrop-van der Zee gebouwd. De Korneliske Ykes II vertelt nu het verhaal van de vroegere palinghandel. Omdat de palingaak volledig van hout is, wordt deze continu onderhouden.
Maak een tochtje met de palingaak
Aan boord van de palingaak Korneliske Ykes II waan je je terug in de tijd. De prachtige reconstructie heeft sinds 2013 een vaste ligplaats in het centrum van Heeg op de Syl. De palingaak vaart veel. In 2019 voer de palingaak zelfs voor het eerst naar Londen. Daarmee was er voor het eerst sinds 80 jaar weer een Friese palingaak in Engeland. Via het bezoekerscentrum in Heeg kun je een tochtje met de Korneliske Ykes II boeken of boek online een kaartje. In de zomermaanden vaart de palingaak elke donderdagavond uit en daarmee komt de rijke palinggeschiedenis van Friesland elke keer weer tot leven.
Stap aan boord van de Palingaak
Fiets lang de palinggeschiedenis van Zuidwest Friesland
Ook op andere plekken in Waterland van Friesland kun je meer te weten komen over de palinghandel. Met de fietsroute langs de historie van de palinghandel die je eveneens vanaf het bezoekerscentrum in Heeg kunt fietsen, heb je een ontzettend interessante fietsroute in handen. De fietstocht is 35 kilometer lang en je bezoekt daarmee de dorpen Heeg en Gaastmeer en Elfstedenstad Workum. Je komt met deze fietstocht langs alle historische plekken in Waterland van Friesland waar het paling vissen een belangrijke rol heeft gespeeld.
In Heeg maak je onder meer kennis met de palingaak. In het bezoekerscentrum is er zelfs een kleine replica van heel dichtbij te bekijken.
-
Meer over paling vissen
Meer over paling vissen
-
Ontdek Heeg
Ontdek Heeg
