Klokkenstoel Hartwerd
Hartwerd
In de middeleeuwen heeft op de plek van de klokkenstoel een Romano-gotische kerk in Hartwerd gestaan. Het was vrij opmerkelijk dat het kleine terpdorp Hartwerd een eigen parochiekerk had.
Neem alvast een kijkje
In de middeleeuwen heeft een Romano-gotische kerk in Hartwerd gestaan. Het was vrij opmerkelijk dat het kleine terpdorp Hartwerd een eigen parochiekerk had. Ten noordoosten van het dorp stond de in 1191 gestichte abdij Bloemkamp, waartoe de kerk van Hartwerd behoorde. Het precieze bouwjaar van de kerk in Hartwerd is niet bekend. Tijdens de Reformatie in 1580 werden alle Rooms-Katholieke kerken protestants en zo ging de kerk van Hartwerd over naar de Hervormden.
In 1771 is de kerk, waarschijnlijk in verband met geldnood, afgebroken. De kerktoren bleef nog staan tot deze in 1807 ook is afgebroken. Alleen de middeleeuwse klok bleef bewaard. Deze klok is waarschijnlijk afkomstig uit het klooster Bloemkamp en stamt uit de 12e of 13e eeuw. Na de sloop van de kerktoren, nam de kleine gemeenschap van Hartwerd het besluit het kerkhof in ere te houden. Ook zou de klok weer moeten luiden bij begrafenissen en sterfgevallen. In 1807 werd een klokkenstoel, een zogenaamd klokhuis, gebouwd, met een unieke vorm. Het fundament, dat bestaat uit oude Friese gele kloostermoppen, zou de oude fundering van de kerktoren zijn. Op de gemetselde voetring staat een houten geraamte dat omgeven is door dakpannen. Bovenop staat het vierkant met de galmgaten en vervolgens een piramidevormige kap met daarop de windwijzer in de vorm van een haan. De pijl onder de haan is aan één kant hartvormig.
In 1986 werd de klokkenstoel gerestaureerd en is helemaal afgebroken en in dezelfde stijl herbouwd. Tijdens deze restauratie bleek dat de eigenlijke klokkenstoel en de fundering niet opnieuw gebruikt konden worden. De oude klok, die de middeleeuwen en de Duitse bezetting overleefd had, was eveneens onbruikbaar door een scheur in de schedel. De middeleeuwse klok werd vervangen door een 20-eeuwse klok uit de gesloopte Hervormde Johanneskerk van Apeldoorn.
De klok wordt geluid bij begrafenissen en sterfgevallen. Tot 1970 werd eveneens het tijdluiden toegepast, waarbij de klok geluid werd om (ongeveer) 8.00 uur, 12.00 uur en 16.00 uur. Dit werd vaak gedaan door de dorpstimmerman (of vrouw).
-
Pingjum in puin
Pingjum in puin
Afgezien van een aantal spannende eerste oorlogsdagen in mei 1940 komt Pingjum rustig de bezetting door. In de aprildagen van 1945 verandert die situatie dramatisch. De terugtrekkende Duitse Wehrmacht vecht tegen het oprukkende Canadese leger met Pingjum als strijdtoneel...
Als in het voorjaar van 1945 duidelijk wordt dat de Duitse bezetter aan de verliezende hand is, vluchten veel leden van de Duitse Wehrmacht, landwachters en NSB’ers naar het westen. In Friesland begint op 12 april, vanaf oostelijke zijde een ‚grote trek‘ over de Afsluitdijk. Drie dagen later nestelt zich een groep Duitse scherpschutters in Pingjum. Ze moeten de Afsluitdijk met terugtrekkende Duitse troepen verdedigen tegen de oprukkende Canadese.
Witmarsum wordt op 16 april door de Canadezen bevrijd. In het nabijgelegen Pingjum weigeren de Duitse soldaten te capituleren. Daarop openen de Canadezen het vuur en leggen gedurende een nacht en een dag een tapijt aan mortiersplintergranaten over Pingjum. Het merendeel van de bevolking vlucht naar het naburige Arum dat reeds bevrijd is.
Wanneer de Duitsers een tweede ultimatum voor overgave negeren, volgt nog een aanval waarbij het dorp nagenoeg met de grond gelijkgemaakt wordt. Pas op 17 april rond half tien ‘s avonds arriveren de eerste groepen van de Queens Own Riffles of Canada en daarmee is het totaal gehavende Pingjum bevrijd.
-
