Museum wandelroute Workum-Hindeloopen

30 oktober 2024 | Redactie VVV Waterland van Friesland

kuierje lâns musea

We gaan 'toere lâns musea', oftewel toeren langs musea! Dit keer wandelen we de Museum wandelroute Workum-Hindeloopen. Leuk een weekendje op pad aan de IJsselmeerkust van Friesland, van Workum naar Hindeloopen en weer terug. Onderweg stap je binnen bij maar liefst vijf verschillende musea: De Waag, It Stedhús, het Jopie Huisman Museum, Museum Hindeloopen en het Eerste Friese Schaatsmuseum. En al wandelend geniet je van de natuur aan de IJsselmeerkust met deze wandelroute van 8 kilometer, terug ga je met de trein. Wij hebben de route voor jou verekend en raden aan om deze museum wandelroute in minimaal twee dagen te doen.

Zaterdag 11.00 uur

Vandaag staat allereerst een bezoek aan het Jopie Huisman Museum in Workum op het programma. Grote kans dat je dit museum als eens hebt bezocht want het is het een echte publiekstrekker. In de winter van 2022 werd het museum echter helemaal verbouwd, en dat maakt een nieuw bezoek meer dan de moeite waard. De openheid en symmetrie van het gebouw zijn nu veel beter zichtbaar geworden en Jopie's kernthema's natuur, mededogen en duurzaamheid komen in de vernieuwde expositie nog beter tot hun recht. In de 'útfanhúzerskeamer' (Fries voor logeerkamer) is ieder jaar een wisselende tentoonstelling te zien. Op dit moment zijn dat allemaal extra werken uit Huisman's depot, vanwege het feit dat hij vorig jaar honderd zou zijn geworden.

Ben je hier nog niet bekend? Dit museum gaat over het leven en het werk van de Friese meesterschilder Jopie Huisman. Via een podcatcher audiotour voert hij je mee in zijn wereld, je ontdekt zijn liefde voor de natuur en voor mensen uit de zogenoemde zelfkant van de samenleving. Jopie was een arme handelaar in lompen en metalen die het uiteindelijk voor elkaar kreeg van zijn hobby zijn werk te maken. In de jaren tachtig werd hij bekend bij het grote publiek. Hij schilderde het liefst versleten hemden en afgetrapte schoenen van arme sloebers. Onder zijn handen kwamen al dit soort ‘waardeloze’ spullen tot leven. Omdat Jopie één van de weinige schilders is, die nog leefde toen er een museum over zijn werk werd gemaakt, heeft hij bij veel schilderijen zelf een begeleidend verhaal kunnen inspreken voor de audiotour, en dat maakt dat dit museum mij altijd weer raakt.

De gestolen schilderijen van Jopie

Waar je Jopie Huisman ook van zou kunnen kennen, is de populaire NPO Radio 1-podcast ‘De gestolen schilderijen van Jopie Huisman’, gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Op 14 juli 1984 worden namelijk drie van zijn mooiste schilderijen gestolen uit galerie 't Weefhuis in Nuenen. Huisman exposeert daar samen met zijn grote voorbeeld Vincent van Gogh. Nadat de schilderijen uit Nuenen gesloten zijn, wil de schilder nooit weer exposeren, Hij besluit daarom zijn eigen museum te beginnen, zodat zijn werken mooi bij elkaar kunnen blijven. Wij vonden de podcastserie erg leuk om te beluisteren na afloop van mijn bezoek aan het museum! Spannend om mee te helpen de schilderijen weer op te sporen!

Boek je tickets voor het Jopie Huisman Museum

Zaterdag 14.00 uur

Na de lunch moeten we hoognodig naar de waag, want… vanuit de waag beleef je Workum! Dat is de slogan van het museum dat het historische hart van Workum vormt. Stichting Warkums Erfskip zorgt dat we in het oude waaggebouw alles te weten kom over onder andere het Workumer aardewerk. Vanwege de aanwezigheid van klei in de Workumer bodem, was het een geschikte plaats om aardewerk te maken. Op het hoogtepunt in 1780 waren er wel 17 pottenbakkerijen in het stadje te vinden! Als we de trap naar de eerste verdieping nemen, ontdekken we een mooie expositie over de complete geschiedenis van het stadje. En op de zolder daar weer boven is een spannend hoorspel over de avonturen van Workumer schipper Huijte Fookles te beleven, in december 1777 strandde hij met zijn schip in Frankrijk.

Even over de geschiedenis van Workum: in het jaar 1399 kreeg de plaats stadsrechten. Dat was onder meer mogelijk omdat er een waag was waar goederen werden gewogen en verhandeld. Vanaf 1504 werd de Workumer el (70,9 cm) zelfs uitgeroepen tot standaard lengtemaat voor heel Friesland, totdat de Amsterdamse el het overnam. Dat geeft wel aan dat Workum in die tijd een belangrijk centrum van zeehandel en scheepvaart was. De waag uit 1650 is één van de 86 monumenten die te vinden is in het centrum van Workum en wij vinden het prachtig om te bezichtigen. En het fijne is: de meeste andere monumenten liggen op struikelafstand van hier. Het plein waar de waag staat heet ‘De Merk’, Fries voor ‘de markt’. Het ontstond in 1785 toen het water van de Wijmerts werd gedempt. Het is een gezellig plein met oude lindebomen, terrasjes en historische gebouwen aan alle zijden. Je kijkt in ieder geval altijd uit op de enorme Sint Gertrudiskerk met z’n stompe toren, en aan de zuidkant van het plein vind je het oude stadhuis, dat ook bij het museum van Warkums Erfskip hoort. Met onze tickets mogen we daar naar binnen.

Meer over Museum De Waag - Warkums Erfskip

Statig Stedhûs

Om het stadhuis binnen te treden, moeten we eerst de stenen bordes beklimmen. Daarna worden we in de entreehal verwelkomd door twee leeuwen, die verdacht veel lijken op die van de fontein hierachter. In de voormalige raadzaal vergapen we ons aan het beschilderde goudleerbehang en bijbehorend stucplafond uit 1773. In de kamer van de burgemeester en de secretaris zijn er eveneens mooie behangsels en schilderijen te aanschouwen. En op de etage is een prachtige kamer uit het huis van beeldhouwer Tjipke Visser ingebouwd, compleet met schouw, rijke tegeltableaus en schilderingen. Door naar de zolder waar zich een cachot van dikke houten balken bevindt, dat van oorsprong uit de nabijgelegen kerktoren komt. Daar werden vroeger misdadigers in opgesloten, scary! Ook is er op de zolder een multimediale expositie over Workum in de Tweede Wereldoorlog ingericht. Deze expositie vinden we interessant omdat het onszelf laat nadenken over ‘goed’ en ‘fout’. Zodra we de statige trap van het voormalige stadhuis weer afdalen, staan we met beide benen op de markt. We wandelen naar ons logeeradresje voor die nacht. Pas de volgende ochtend zullen we verder lopen naar Hindeloopen.

Meer over Museum It Stedhús - Warkums Erfskip

Zondag 11.00 uur

Als we de stad Workum uitlopen passeren we de oude blazershaven en de gitzwarte scheepstimmerwerf De Hoop. Hier wordt al meer dan driehonderd jaar het oude ambacht van scheepstimmerman uitgeoefend. Nog steeds worden er op deze fotogenieke locatie bij de sluis op ambachtelijke wijze klassieke schepen gebouwd. Zodra we de sluis overgestoken zijn, wandelen we langs It Soal, het water dat Workum met het IJsselmeer verbindt, richting de witte vuurtoren. Bovenop de bescheiden bakstenen vuurtoren van Workum werd vroeger echt vuur gestookt, later werd het lichtsignaal geregeld met behulp van gaslampen. We wandelen verder over de hooggelegen zeedijk naar Hindeloopen, waarbij de kerktoren, die een beetje uit het lood hangt, steeds aan de horizon blijft staan.

Direct tegenover de Grote Kerk met haar beeldbepalende toren, is in het voormalige stadhuis Museum Hindeloopen gevestigd. Hoewel het gebouw momenteel in de steigers staat vanwege een grootscheepse verbouwing, kan ik zien dat dit een pand met allure is. Het schitterende bordes, waar het beeld van Vrouwe Justitia nog steeds boven de deur prijkt, gaf in vroegere tijden toegang tot het stadhuis. Tegenwoordig hoef je niet meer de klim te maken: er komt en nieuwe entree van glas. Voordat je het oude raadhuis, dat trouwens al meer dan honderd jaar dienstdoet als museum, betreedt, kom je eerst binnen in een splinternieuw bezoekerscentrum. Ik kan niet wachten tot het af is!

Pronkzuchtige Hindeloopers

Museum Hindeloopen ontstond op initiatief van een zekere Hidde Nijland, een verwoed kunst- en antiekverzamelaar die z’n verzameling aan de gemeente Hindeloopen naliet. In de loop der jaren werd de collectie van het museum steeds omvangrijker door verschillende andere schenkingen, bruiklenen en aankopen. In dit museum ontdek ik alles over de Hindelooper geschiedenis en cultuur. In 17e eeuw werd Hindeloopen een belangrijke handelsstad: de Hindelooper Grootschippers voeren in hun fluitschepen naar de Oostzee om daar onder andere jenever en wollen stoffen te verkopen. Op de terugreis werd hout voor Amsterdam mee teruggenomen. In deze periode ontstond de bijzondere Hindelooper schilderkunst bestaande uit krullen, bloemen en bladeren, de eveneens bonte Hindelooper klederdracht en het speciale dialect.

In Museum Hindeloopen wordt de pronkzucht van de Hindelooper schippers en handelslieden goed in beeld gebracht. Kijk eens naar die schitterende tegeltableaus met Bijbelse taferelen die de wanden van boven tot onder bedekken en naar de rijkversierde eikenhouten kasten vol met kostbaar Chinees porselein en zilveren gebruiksvoorwerpen.

Bekijk hier alle activiteiten van Museum Hindeloopen

Zondag 14.00 uur

Verder dwalend door de schattige Hindelooper straatjes volgen we de bewegwijzeringsbordjes naar het Eerste Friese Schaatsmuseum. Aan de bordjes te zien is het ‘Hindeloopers’ echt een apart taaltje. Zo liggen de boten hier niet in de haven maar in de ‘haiven’, en er zijn andere woorden die eerder Scandinavisch dan Fries klinken. Net voorbij de kunstige fontein van houten geweien met daarop exotische vogels, vinden we het museum. Er is een terras bij dat direct aan een gezellig grachtje gelegen is.

Buiten staan een paar reuzenklompen voor de deur waarin je als toerist kunt poseren. Maar dan wel in stijl, want déze klompen zijn uitgevoerd in Hindelooper schilderkunst. Het leuke is dat de eigenaren van het schaatsmuseum, naast hun drukke bestaan in het museum en het bijbehorende restaurant, nog steeds allerlei voorwerpen beschilderen met de typische bonte bloemen en vogels. In de museumwinkel waar we binnenkomen is dit allemaal te koop: van klompjes, borden en zeepdoosjes tot zelfs fietsbellen. Alles dat voorzien kan worden van het rijke Hindelooper schildermotief, is hier te koop! Na een bezoek aan de winkel en het restaurant waar de stoelen natuurlijk ook in Hinderlooper schilderkunst zijn uitgedost, gaan we het schaatsmuseum binnen. Het museum werd in 1983 geopend door voormalig Elfstedenwinnaar Jeen van den Berg. Een paar jaar daarop vonden er meteen twee Eflstedenschaatstochten achter elkaar plaats. Dat was goed voor de ontwikkeling van het museum, want de Elfstedenkoorts heerste door het hele land.

Boek je tickets voor Schaatsmuseum Hindeloopen

Koninklijke schaatsen

De familie Bootsma heeft in het museum van alles tentoongesteld: vitrines vol met Friese doorlopers en informatie over alle Elfstedenwinnaars en -winnaressen. Maar ook zijn er authentieke werkplaatsen te bewonderen. bijvoorbeeld een timmermanswerkplaats en een lakkerij waar nieuwe houtjes werden voorzien van een finishing touch. Het meest bijzondere item uit de collectie vinden wij toch wel de afgevroren teen van Tinus Udding die na ‘De hel van 63’ in het museum terecht kwam. Of de noren die koning Willem Alexander droeg tijdens zijn Elfstedentocht in 1986. Hij deed mee onder de naam 'W.A. van Buren', maar wordt in Stavoren al herkend. Uitgeput haalt hij 's avonds om kwart voor tien de finish in Leeuwarden. Omdat je ogen te kort komt in het schaatsmuseum, loopt het al tegen sluitingstijd dat we weer op pad gaan. We wandelen de stad uit richting station Hindeloopen, dat tussen de landerijen verscholen ligt. Ter hoogte van de boerderij die op de kop staat, stappen we in het boemeltje terug naar huis.

Wat een heerlijk cultureel en duurzaam weekendje aan de IJsselmeerkust! We hebben genoten! Ben jij een cultuurliefhebber en wandel je graag? Doe dan de Museum wandelroute Workum-Hindeloopen!