Waterpoort Sneek, meer dan een beeldschoon bouwwerk

Waterpoort

Sierlijk, niet te missen, en toch bescheiden. De Waterpoort van Sneek is een beeldig bouwwerk. Een rijksmonument. Sneekers zijn maar wat trots op hun Waterpoort en showen het silhouet graag op hun sweater of auto. Wie wel eens door de Waterpoort is gevaren of gelopen, begrijpt waarom. Het is een magisch ding. De Sneeker Waterpoort staat aan de rand van het oude stadscentrum en is tegelijkertijd gebouwd met de stadswal, rond 1492. Maar haar huidige karakter kreeg de poort pas later, in 1613.

Waarvoor diende de Waterpoort?

Waterpoorten werden gebouwd als onderdeel van een stadswal of -muur. Net als landpoorten. Ze konden sluiten bij dreigend gevaar, maar werden vooral gebruikt om ‘s nachts de stad af te sluiten. In 1825 deed de Waterpoort van Sneek dat voor het laatst. Was je te laat, dan moest je betalen. Om Sneekers dat te besparen, werd de klok ooit vijf minuten vooruit gezet. Zo kwam men - in werkelijkheid - niet zo snel te laat. Sindsdien is de klok van de Waterpoort nooit meer teruggedraaid.

Beroemd van Sneek tot China

Natuurlijk is Sneek meer dan alleen de Waterpoort. De stadsgracht, pittoreske straatjes, statige panden, gezellige pleinen, de Sneekweek, het eigen dialect; Sneek heeft alles wat een echte stad heeft. En dus óók een iconisch symbool; de Waterpoort. Misschien niet zo beroemd als de Eiffeltoren, maar wel tot ver over de landsgrenzen terug te vinden. Op kleding, van het van oorsprong Sneeker sportmerk Gaastra, maar ook als bouwwerk. In China bijvoorbeeld, waar drie replica’s een recreatiepark versieren. Of in Japan, waar je de Waterpoort in een pretpark vindt. Voor een kleiner formaat ga je naar Legoland in Denemarken of naar Madurodam in Den Haag.

Verbouwingen Sneeker Waterpoort

De Waterpoort van Sneek is drie keer verbouwd. De eerste verbouwing in 1613 was direct een ware metamorfose; de Waterpoort - die toen geen militaire functie meer had - werd een sierpoort. In grote lijnen de poort zoals we die nu kennen; met twee statige, achtkantige torens. De architect is tot de dag van vandaag onbekend. In de 18de eeuw volgden nog twee verbouwingen en kwam er een wachterswoning, die je vooral aan de zij- en achterkant goed herkent. Een grondige restauratie in 1877, onder leiding van de bekende architect Isaac Gosschalk, bepaalde uiteindelijk het huidige, beeldschone karakter van de Sneeker trots.

Bijna gesloopt
Ooit kende Sneek maar liefst zes poorten: vier waterpoorten en twee landpoorten. De landpoorten werden gesloopt. En toen er – te grote – stoomboten kwamen, waren de waterpoorten aan de beurt. Drie gingen naar de vlakte, maar voor sloop van de laatste staken de Sneekers eigenhandig een stokje. De Waterpoort bleef behouden en het bijzondere bouwwerk groeide uit tot hét symbool van Snits.

De Waterpoort en de Elfstedentocht

Heb je ooit de Elfstedentocht geschaatst, gevaren of op televisie gezien, dan kan de Waterpoort je niet ontgaan zijn. De route van ‘de tocht der tochten’ gaat er namelijk vlak voor langs; over De Kolk. Wist je trouwens dat dit water en de Waterpoort het decor zijn van een primeur bij de volgende tocht? De route door het centrum van Sneek wordt dan – vanwege de drukte – voor het eerst opgesplitst in een westelijke en oostelijke route. De duizenden schaatsers komen vervolgens weer samen voor de Waterpoort. Dat moet een prachtig gezicht zijn.